Κυπριακό: Από τη Χάγη στο Mont pelerin

ΤΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 16 ΧΡΟΝΙΑ

Του Στέλιου Χαραλάμπους

Στην πιο κρίσιμη φάση φαίνεται ότι εισέρχονται οι συνομιλίες για το Κυπριακό, μετά την απόφαση για συζήτηση του Εδαφικού στο  Mont Pelerin. Πολλοί είναι αυτοί που θεωρούν ότι μπήκε το νερό στο αυλάκι για την εξεύρεση λύσης πριν το τέλος του 2016 κάτι που διαμηνύει  με κάθε ευκαιρία η Τ/Κ πλευρά αλλά και οι ξένες δυνάμεις.  

Από την πλευρά της η Κυπριακή Δημοκρατία παρά τις εντατικές συνομιλίες φαίνεται ότι κράτα μικρό καλάθι και αναμένει τα αποτελέσματα στις συζητήσεις για το εδαφικό καθώς και για τα άλλα καυτά θέματα που παραμένουν ανοικτά, θέτοντας παράλληλα τις δικές της κόκκινες γραμμές.

Η προσπάθεια για λύση και οι συμφωνίες

Η προσπάθεια για εξεύρεση λύσης χρονολογείται  από το 1975 . Μια προσπάθεια που γίνεται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, στη βάση των ψηφισμάτων του Σ.Α. καθώς και των δύο Συμφωνιών Υψηλού Επιπέδου.

•             Το 1977, ο τότε Πρόεδρος της ΚΔ Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο Τ/Κ ηγέτης Ραούφ Ντεκτάς συμφώνησαν και έθεσαν τις κατευθυντήριες γραμμές για τις μετέπειτα διαπραγματεύσεις, που στόχος είχαν  την εγκαθίδρυση ανεξάρτητης, διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με μια κεντρική κυβέρνηση και με τέτοιες εξουσίες ώστε να διασφαλίζεται η ενότητα της χώρας.

•             Το 1979 ο Προέδρος της ΚΔ Σπύρος Κυπριανού και ο Τ/Κ ηγέτης Ραούφ Ντεκτάς υπόγραψαν την συμφωνία «υψηλού επιπέδου» η οποία συμπεριελάμβανε  στις πρόνοιες της  τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των βασικών ελευθεριών, την αποστρατιωτικοποίηση καθώς και ικανοποιητικές εγγυήσεις της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Δημοκρατίας. Προέβλεπε επίσης ότι θα δοθεί προτεραιότητα στο θέμα της επιστροφής της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της.

Από ναυάγιο σε ναυάγιο οι συνομιλίες

Παρά τις προσπάθειες των δύο πλευρών οι συνομιλίες δεν έφερναν ουσιαστικό αποτέλεσμα, κυρίως λόγο των τουρκικών εμμονών αλλά και της αδιαλλαξίας της Τουρκίας.

Τα συνεχή «ναυάγια» στις συνομιλίες έφεραν την αντίδραση των Ηνωμένων Εθνών , το οποίο σε έκθεση του στις 30.5.1994 προς το Συμβούλιο Ασφαλείας ανέφερε: «Αυτή τη στιγμή το Σ.Α. έχει μπροστά του ένα γνωστό σενάριο: την απουσία συμφωνίας η οποία οφείλεται ουσιαστικά στην έλλειψη πολιτικής βούλησης από την τουρκοκυπριακή πλευρά».

Μετά τις αποτυχημένες προσπάθειες στις συνομιλίες, τα Ηνωμένα Έθνη το Δεκέμβριο του 1999 «εγκαινίασαν» τις «εκ του σύνεγγυς συνομιλίες» στη βάση των ψηφισμάτων των ΗΕ. Οι συναντήσεις των δύο πλευρών ήταν εντατικές και μέχρι το Νοέμβριο του 2000 πραγματοποιήθηκαν πέντε γύροι συνομιλιών κατά τις οποίες συζητήθηκαν το εδαφικό, η ασφάλεια, οι περιουσίες και η κατανομή των εξουσιών. Παρά τις εντατικές  συνομιλίες δεν σημειώθηκε καμία πρόοδος λόγω της εμμονής της Τ/Κ πλευράς για αναγνώριση του παράνομου καθεστώτος ως «κράτος».

Τον Ιανουάριο το 2002 και αφού οι συνομιλίες διακόπηκαν για ένα χρόνο, άρχισε νέος γύρος επαφών με τις «απευθείας συνομιλίες», μεταξύ του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Γλαύκου Κληρίδη και του Τουρκοκύπριου ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς, χωρίς όμως και πάλι να σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος. Μετά τις αλλεπάλληλες διαφωνίες στις συνομιλίες, ανάλαβε δράση ο Γ.Γ του ΟΗΕ Κόφι Ανάν  ο οποίος το Νοέμβριο του  2002 παρουσίασε στις δύο πλευρές, λεπτομερές σχέδιο για συνολική διευθέτηση.  Το εν λόγο σχέδιο αναθεωρήθηκε και υποβλήθηκε στις δύο πλευρές το Δεκέμβριο 2002 και το Φεβρουάριο 2003.

Ακολούθησε μπαράζ συναντήσεων μεταξύ των εμπλεκομένων πλευρών, αλλαγές και τροποποιήσεις στο σχέδιο Αναν χωρίς ωστόσο ουσιαστικό αποτέλεσμα, με τις συνομιλίες να οδηγούνται σε τέλμα.

Όσο περνούσε ο καιρός οι συνομιλίες δεν έβγαζαν αποτέλεσμα ενώ η Κυβερνήσεις που ακολούθησαν είχαν να αντιμετωπίσουν πέραν από το Εθνικό και το μείζον πρόβλημα της οικονομίας, κάτι που έβαλε το Κυπριακό για λίγο στον πάγο, χωρίς ωστόσο να σταματήσουν οι προσπάθειες.

Τα «ταξίδια» του Κυπριακού

Με μια βαλίτσα στο χέρι οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων, με πολλές και κρίσιμες συναντήσεις εκτός Κύπρου, με την Ελβετία και την Αμερική να έχουν την μερίδα του Λέοντος στα ταξίδια για το Κυπριακό

Τον Φεβρουάριο του 2000 και αφού προηγήθηκαν οι εκ του σύνεγγυς  συνομιλίες στη Νέα Υόρκη ,  το ενδιαφέρον για το κυπριακό μεταφέρθηκε  στην Γενεύη με συναντήσεις του ΓΓ του ΟΗΕ ,με τους δύο ηγέτες  Γλαύκο Κληρίδη και Ραουφ Ντεκτάς, υπό την εποπτεία του Ειδικού Συμβούλου Άλβαρο Ντε Σότο.   Τον Ιούλιο του ίδιου έτους αρχίζει ο τρίτος γύρος των εκ του σύνεγγυς συνομιλιών στη Νέα Υόρκη, που γίνεται σε δύο φάσεις, με τις συνομιλίες όμως να καταλήγουν και πάλι σε αδιέξοδο.

Τον Οκτώβριο Γλαύκος Κλιρήδης και Ραούφ Ντεκτάς ταξιδεύουν και πάλι στη Νέα Υόρκη χωρίς όμως αποτέλεσμα  στις συνομιλίες, με τον Τ/Κ ηγέτη να μεταφέρεται στο Νοσοκομείο για εγχείρηση ανοικτής καρδιάς.  Τρις μήνες νωρίτερα πραγματοποιήθηκε συνάντηση των τριών  στο Παρίσι, όπου ο Γ.Γ του ΟΗΕ μίλησε για το σχέδιο λύσης που ετοίμαζε.

Στις 10 Μαρτίου 2003, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών κάλεσε το νέο Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Τάσσο Παπαδόπουλο και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη σε συνομιλίες στη Χάγη κατά τις οποίες τους ζητήθηκε να εξετάσουν επίσης το ενδεχόμενο να θέσουν το σχέδιο σε χωριστά δημοψηφίσματα, κάτι που τελικά δεν έγινε λόγο της άρνησης του Τ/Κ ηγέτη και για άλλη μια φορά οι συνομιλίες δεν καρποφόρησαν.

Παρά το αδιέξοδο που ακολούθησε το ναυάγιο των συνομιλιών στη Χάγη, η ελληνοκυπριακή πλευρά  επέμενε να συνεχιστούν οι συνομιλίες στη βάση του σχεδίου Ανάν, σε μια προσπάθεια να επιτευχθεί λύση πριν την 1η Μαΐου 2004, ώστε να ενταχθεί η Κύπρος να ενταχθεί επινενοημένη στην ΕΕ.

Το 2004 το Κυπριακό πήγε στη Νέα Υόρκη, όπου συμφωνήθηκε η επανέναρξη ουσιαστικών συνομιλιών στη βάση του δεύτερου αναθεωρημένου Σχεδίου του Γενικού Γραμματέα, αποσκοπώντας σε συμφωνία για ένα τελικό κείμενο. Σε περίπτωση συνεχιζόμενου αδιεξόδου, ακόμα και μετά την ανάμιξη της Ελλάδας και της Τουρκίας στη διαδικασία, ο Κόφι Ανάν, ασκώντας τη διακριτική εξουσία του, θα οριστικοποιούσε το κείμενο. Στη συνέχεια οι δύο κοινότητες θα αποφάσιζαν σε χωριστά, ταυτόχρονα δημοψηφίσματα. Των συναντήσεων στη Νέα Υόρκη προηγήθηκε Συνάντηση Παπαδόπουλου - Ανάν στις Βρυξέλλες, όπου ο ΓΓ των ΗΕ βολιδοσκόπησε τις προθέσεις του τότε Προέδρους της Δημοκρατίας.

Των συναντήσεων σε Βρυξέλες και Νέα Υόρκη ακολούθησαν οι συνομιλίες στη Λουκέρνη της Ελβετίας για την ολοκλήρωση του σχεδίου Αναν.

Μετά από χίλια μύρια κύματα και αφού δεν διεξήχθησαν συνομιλίες ούτε στην Κύπρο αλλά ούτε και στο Μπούργκενστοκ της Ελβετίας, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ κατέθεσε το τελικό κείμενο (Ανάν V) στις 31 Μαρτίου 2004.

Οι συναντήσεις για το Κυπριακό συνεχίστηκαν και από τους επόμενους ηγέτες ήτε στη Νέα Υόρκη είτε στην Ελβετία πότε με συγκλίσεις και πότε  με διαφωνίες χωρίς ωστόσο βρεθεί ουσιαστική χρήση τομή.

Σημαντικό σημείο αναφοράς αποτελούν και οι συναντήσεις του νυν προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη με τον Μουσταφά Ακιντζί  στη Νέα Υόρκη και στο Νταβός της Ελβετίας όπου αξιολογήθηκε η πορεία και καθορίστηκαν τα επόμενα βήματα για τις συνομιλίες.

Οι δύο ηγέτες ετοιμάζουν και πάλι βαλίτσες αυτή τη φορά για το Μont Pelerin της Ελβετίας, που θα συζητήσουν το εδαφικό αλλά και τα υπόλοιπα καυτά θέματα της διαπραγμάτευσης.

 TVONENews